Türk Vatandaşlığı Kanunu Kapsamında Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlık Kanunu

Türk Vatandaşlığı Kanunu, her Türk vatandaşının bilmesi gereken kapsamlı bir kanundur. Bu kanun, Türk vatandaşlığının esasları, kazanılması ve kaybedilmesine ilişkin detaylı bilgiler içermektedir. Bilindiği üzere Türkiye Cumhuriyeti yabancılara çeşitli yollarla Türk vatandaşlığını kazanma hakkı tanımaktadır. Dolayısıyla Türk vatandaşı olmak isteyen her yabancının Türk Vatandaşlığı Kanunu'nu iyi bilmesi gerekmektedir. Bu noktada Türk vatandaşlarına veya Türk vatandaşı olmak isteyenlere bir rehber olması amacıyla bu yazımızda Türk Vatandaşlığı Kanunu hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Türk Vatandaşlık Kanununun Tarihsel Gelişimi

Yazımıza başlamadan önce Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun kısa bir tarihçesinden bahsetmemiz gerekiyor.

Türk Vatandaşlığı 1924 Türk Vatandaşlığı Kanunu

Türk Vatandaşlığı Kanunu'ndan ilk kez 1924 Anayasası'nın 88. maddesinde, ilk haliyle aşağıdaki şekilde bahsedilmiştir:

"Madde 88: - f1 Türkiye ahalisine din ve ırk farkı olmaksızın vatandaşlık itibariyle Türk ıtlak olunur. f2 Türkiye hudutları dahilinde bir Türk babadan dünyaya gelen veya Türkiye hudutları dahilinde Türk asıllı ecnebi bir babadan dünyaya gelen ve memleket dahilinde ikamet edip rüştünü ikmal ettikten sonra Vatandaşlık Kanunu mucibince tabiiyet itibariyle Türklüğü resmen seçen veya Vatandaşlık Kanunu hükümlerine tevfikan Türklüğü kabul olunan herkes Türktür. Türklük statüsünün kaybı kanunda belirtilen hallerde çözülür."

Görüldüğü üzere 1924 anayasasında Türk vatandaşlığı Jus sanguinis (kan bağına dayalı vatandaşlık) ilkesine dayandırılmıştır. Dolayısıyla bu ilkenin günümüzde de geçerliliğini koruduğu görülmektedir.

Türk Vatandaşlığı 1937 Türk Vatandaşlığı Kanunu

1937 yılında 1924 anayasasının bu maddesinde bir değişiklik yapılmış ve Türk vatandaşlığı şu şekilde ifade edilmiştir:

"Madde 88: - Türkiye'de din ve ırk ayrımı gözetilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese 'Türk' denir. Türk babadan Türkiye'de doğan veya yabancı babadan Türkiye'de doğup da Türkiye'de yerleşmiş ve ikamet etmekte olan ve ergin olduğunda Türk vatandaşlığını resmen talep eden veya Vatandaşlık Kanunu hükümlerine göre Türk olarak kabul edilen herkes Türk'tür. Türklük statüsünün kaybı kanunda belirtilen hallerde çözülür."

1937 yılındaki değişiklik genel olarak kanunun kapsamında değil dil yapısında görülmektedir. Türk vatandaşlığının kapsamı genel olarak Türk topraklarında doğan herkesi ve yabancı da olsa Türk vatandaşı olarak kabul edilenleri ve onların soyundan gelenleri kapsamaktadır.

Türk Vatandaşlığı 1961 Türk Vatandaşlığı Kanunu

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda daha sonraki değişiklik 1961 anayasasında gerçekleşmiştir. Bu değişiklikte kanun 88. madde yerine 54. maddede yer almış, din ve ırk ayrımı yapılmaması yerine bağlılık esasına dayalı bir düzenleme yapılmıştır. İlgili kanunun tanımı aşağıdaki gibidir:

"Madde 54 - Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. Yabancı babadan ve Türk anadan doğan çocuğun vatandaşlık durumu kanunla düzenlenir. Vatandaşlık, kanunda gösterilen şartlara göre kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilebilir. Vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça hiçbir Türk vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlığın kaybına ilişkin karar ve işlemlere karşı yargı yoluna başvurulması engellenemez."

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda son değişiklikler 1982 anayasasında yapılmış ve bugünkü halini almıştır. Son değişikliklerle birlikte kanun aşağıdaki gibidir:

"Madde 66 - Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. (Mülga son cümle: 3.10.2001-4709/23 md.) Vatandaşlık, kanunda gösterilen şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Vatana bağlılıkla bağdaşmayan eylemlerde bulunmadıkça hiçbir Türk vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlığın kaybına ilişkin karar ve işlemlere karşı yargı yoluna başvurulması engellenemez."

Türk Vatandaşlığı Kanunu yukarıda kısaca anlatılan süreç sonucunda bugünkü halini almıştır. Şimdi Türk Vatandaşlığı Kanunu'nu madde madde inceleyelim.

Türk Vatandaşlık Kanunu

Türk Vatandaşlığı Kanunu Bölüm 1

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda Amaç, Kapsam ve Hizmetler

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun birinci bölümü amaç, kapsam, tanımlar ve vatandaşlık hizmetlerinin yürütülmesine odaklanmaktadır. Bu kanunun temel amacı, Madde 1'de belirtildiği üzere, Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

İlgili Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun kapsamı, Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin 2. maddede belirtilmiştir.

İlgili kanunun tanımlarında (Madde 3):

"MADDE 3 - (1) Bu Kanunun uygulanmasında; a) Bakanlık: İçişleri Bakanlığını, b) Çok vatandaşlık: Birden fazla vatandaşlığı Türk vatandaşının aynı anda birden fazla vatandaşlığa sahip olmasını, c) Genel Müdürlük Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünü, d) Türk vatandaşı: Türk vatandaşlığına Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan kişiyi, e) Yabancı Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişiyi, ifade eder."

Yukarıda da belirtildiği üzere kanun bu şekilde ifade edilmiştir. İlgili kanunun 4. Maddesinde Türk vatandaşlığı hizmetlerinin (kazanılması ve kaybedilmesi) yürütülmesinden sorumlu makam hakkında bilgi verilmektedir; 4. Maddede

"Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin hizmetler yurt içinde Bakanlığımızca, yurt dışında ise dış temsilciliklerimizce yürütülmektedir."

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun vatandaşlık haklarını kapsayan birinci bölümü yukarıda belirtildiği şekilde düzenlenmiştir. Birinci bölümde genel olarak tanımlar, kapsam ve hizmetler ele alınmıştır.

Türk Vatandaşlık Kanunu Bölüm 2

Doğum ve Soya Dayalı Vatandaşlık Hakkı

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun ikinci bölümünde Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin esaslar açıklanmaktadır. İlgili kanunun 6. maddesinde Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin ilk ilke doğum olarak belirtilmiştir. İlgili maddede

"MADDE 6 - (1) Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık, doğum anından itibaren hüküm ifade eder."

İfadeden de anlaşılacağı üzere, doğum hakkı doğrudan ve otomatik olarak elde edilmektedir. Türk vatandaşlığı kanununun 7. Maddesi soy bağına dayalı Türk vatandaşlığının kazanılması ile ilgilidir. Bu maddeye detaylı bir şekilde bakacak olursak:

"MADDE 7 - (1) Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır. (2) Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır. (3) Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk, soybağının kurulması için gerekli işlem ve şartları yerine getirmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır."

İlgili maddede de belirtildiği üzere, Türk vatandaşlığının kazanılmasında soy önemli bir yer tutmaktadır.

Doğum ve soyun yanı sıra, Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 8. Maddesi Türk vatandaşlığının kazanılmasında doğum yeri ilkesini belirlemektedir.

"MADDE 8 - (1) Türkiye'de doğan ve yabancı ana veya babadan doğması nedeniyle herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumla Türk vatandaşı olur. (2) Türkiye'de bulunan çocuk, aksi ispat edilmedikçe Türkiye'de doğmuş sayılır."

Türk Vatandaşlık Kanununda Vatandaşlığa Alınma

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda vatandaşlığa alınma yoluyla vatandaşlığın kazanılmasına ilişkin esaslar 9. madde ve devamındaki maddelerde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İlgili maddelere bakacak olursak;

Madde 9'a göre, "Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı, evlat edinme veya seçme hakkının kullanılması ile kazanılır."

Genel olarak sonradan vatandaşlık kazanma hakkı 3 başlık altında ifade edilir ve farklı koşullar altında kazanılabilir. Bu konuda şu kaynaklara başvurabilirsiniz ilgili makalemiz.

Türk Vatandaşlığı Kanununda Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığının kazanılmasında yetkili makamın kararına ilişkin esaslar ilgili kanunun 10. Maddesinde belirtilmiştir. İlgili maddede

"(1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, gerekli şartların taşınması vatandaşlığın kazanılması için mutlak bir hak sağlamaz. (2) (Ek: 19/10/2017-7039/28 md.) Bu Kanun uyarınca Türk vatandaşlığının sonradan kazanılmasında uygulanacak temel ilke ve kurallar, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir."

Bu şekilde belirtilmiştir.

Bu noktada Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bireylerden istenen şartlar 11. maddede şu şekilde ifade edilmiştir;

MADDE 11 - (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılar:

• • Yetişkin yaşta olmalı ve kendi ulusal kanunlarına göre veya vatansız ise Türk kanunlarına göre ayırt etme gücüne sahip olmalıdır,

• • Başvuru tarihi itibariyle Türkiye'de en az beş yıl kesintisiz ikamet etmiş olmalıdır,

• • Türkiye'ye yerleşme kararlarını eylemleriyle teyit etmelidirler,

• • Halk sağlığı için tehlike oluşturan bir hastalığa sahip olmamalıdır,

• • İyi bir ahlaki karaktere sahip olmalıdır,

• • Yeterli derecede Türkçe konuşabilmelidir,

• • Kendilerinin ve Türkiye'de bakmakla yükümlü oldukları kişilerin geçimini sağlamak için yeterli gelire veya mesleğe sahip olmalıdır,

• • Ulusal güvenlik ve kamu düzenine tehdit oluşturacak bir durumu olmamalıdır.

Türk Vatandaşlık Kanununda Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında İstisnai Haller

Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin istisnai durumlar Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 12. maddesinde belirtilmiştir.

MADDE 12 - (1) Aşağıda belirtilen yabancılar, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilirler:

1. Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel ve sanatsal alanlarda üstün hizmeti görülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
2. (Değişik: 28/7/2016-6735/27) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alan yabancılar, Turkuaz Kart sahipleri ve bunların yabancı eşi ile ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
3. Vatandaşlık kazanması gerekli görülen bireyler.
4. Mülteci olarak tanınan kişiler.

Ayrıca ilgili maddenin ek kısmında milli güvenlik ve kamu düzeni açısından tehdit oluşturan kişilerin taleplerinin Bakanlık tarafından reddedileceği belirtilmiştir.

Türk Vatandaşlık Hukukunda İkametgaha Dayalı Türk Vatandaşlığının Kazanılması

İkamet durumuna göre Türk vatandaşlığı statüsünün değiştirilmesi ilgili kanunda sırasıyla 13, 14 ve 15. maddelerde belirtilmiştir.

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda ikamet şartı aranmaksızın vatandaşlığın yeniden kazanılması 13. maddede aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:

"Aşağıda belirtilen kişiler, Türkiye'de ikamet süresine bakılmaksızın, milli güvenliğe tehdit oluşturacak bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile yeniden Türk vatandaşlığını kazanabilirler."

1. Ayrılma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler.
2. Ana veya babasına bağımlı olması nedeniyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerden 21 inci maddede belirtilen süre içinde seçme hakkını kullanmayanlar."

İkamet şartına bağlı olarak vatandaşlığın yeniden kazanılması ilkesi Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 14. maddesinde aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

"29 uncu maddeye göre Türk vatandaşlığını kaybedenler Cumhurbaşkanı kararı ile, 34 üncü maddeye göre Türk vatandaşlığını kaybedenler ise milli güvenliğe tehdit oluşturacak bir hali bulunmamak ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Bakanlık kararı ile yeniden Türk vatandaşlığını kazanabilirler."

İkamet ve sürelerin hesaplanması ilgili kanunun 15. Maddesinde aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:

"Bir yabancı için ikamet, Türkiye'de Türk kanunlarına uygun olarak yaşamak anlamına gelir. Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunan bir yabancının, gerekli ikamet süresi içinde toplam on iki aydan fazla Türkiye dışında bulunmaması gerekir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda belirtilen ikamet süreleri içinde değerlendirilir."

Türk Vatandaşlığı Kanununda Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması ilgili kanunun 16. Maddesinde belirtilmiştir. İlgili maddede,"Bir Türk vatandaşı ile evlilik otomatik olarak Türk vatandaşlığı kazandırmaz. Ancak, bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği halen devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunabilirler."

1. 1. Aile birliği kapsamında yaşamak,
   2. Evlilik birliği ile bağdaşmayan faaliyetlerde bulunmamak,
   3. Ulusal güvenliğe ve kamu düzenine tehdit oluşturacak bir durumu bulunmamak.

Evliliğin Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar, evliliğin hükümsüz sayılması halinde, evlilikte iyi niyetli davranmış olmaları kaydıyla Türk vatandaşlıklarını koruyacaklardır.

Türk Vatandaşlığı Kanununda Evlat Edinme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 17. Maddesine göre, "Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin kişi, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir."

Türk Vatandaşlığı Kanununda Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Yatırım çeşitli şekillerde tanımlanabilir. Bazen bir iş yeri açmak, bazen bir mülk satın almak, bunların hepsi yatırım kapsamına girer. Ve her biri sermayesine ve işlevine göre farklı avantajlar sağlıyor. Peki, yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı nasıl elde edilir? İlgili Türk Vatandaşlığı Kanunu'na baktığımızda aşağıdaki şartların istendiğini görüyoruz:

• • En az 400.000 ABD Doları (veya Türk Lirası ve döviz cinsinden karşılığı) tutarında taşınmaz mal satın alınması ve satın alma işlemi tamamlandıktan sonra 3 yıl boyunca satılmayacağına dair taahhüt verilmesi.

• • En az 500.000 ABD Doları (veya Türk Lirası ve yabancı para cinsinden karşılığı) tutarında sermaye yatırımı yapmış olmak.

• • Yatırım yoluyla Türkiye'de en az 50 kişiye istihdam yaratılması.

• • En az 500.000 ABD Doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirası tutarında "gayrimenkul yatırım fonu katılma payı" veya "girişim sermayesi yatırım fonu katılma payı" satın alınması ve en az 3 yıl süreyle elde tutulmasının taahhüt edilmesi.

Yukarıda belirtilen koşullardan en az birini karşılayan bir kişi Türk vatandaşlığı almaya hak kazanır. Peki, prosedür nasıl işliyor? Yukarıda belirtilen yatırımlardan birini yapmaya ve Türk vatandaşlığı almaya karar verdiyseniz, hangi adımları izlemeniz gerekiyor?

Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Almak İçin Gerekli Belgeler ve Prosedür

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı almak için gereken süreç ve belgeler en çok merak edilenler. Aşağıdaki belgelerin Türk vatandaşı olmak isteyen yatırımcılar tarafından temin edilmesi gerekmektedir:

• • Başvuru formu,

• • Vatandaşı olunan ülkeden alınmış kimlik belgesi,

• • Yabancı evli ise eşinin kimlik belgesi; 18 yaşından küçük çocukları varsa onların da kimlik belgeleri,

• • Aile üyeleri ile aile ilişkisini kanıtlayan belgeler (evlilik cüzdanı vb.),

• • Aile üyelerinin vesikalık fotoğrafları,

• • Doğum belgesi,

• • Başvuru sahibi boşanmışsa, boşanmayı kanıtlayan resmi bir belge,

• • Dul ise, dul olduğunu kanıtlayan bir belge (ölüm belgesi vb.),

• • Yabancıya verilen oturma izni veya turist vizesi,

• • Yabancı uyruklu başvuru sahibinin eşi veya diğer yakınları Türk vatandaşı ise kimlik belgelerinin fotokopileri ve ikametgah bilgileri,

• • Başvuru öncesinde yapılan ödemeye ilişkin belgeler, örneğin ödeme belgesi, makbuz vb.

• • Bu belgelere ek olarak, yatırımın yapıldığı ülke veya mülk ile ilgili gerekli belgeler aşağıdaki gibidir:

• • Mülkü satın alacak yabancı kişinin pasaportu ve fotokopisi, Türkçe tercümesi ile birlikte,

• • Yetkili bir gayrimenkul değerleme şirketinden alınmış gayrimenkul değerleme belgesi,

• • Mülk konut veya ticari ise, zorunlu deprem sigortası poliçesi,

• • Mülkü satan kişinin bir biyometrik fotoğrafı, yabancı kişinin iki biyometrik fotoğrafı,

• • Türkçe bilmiyorlarsa yeminli tercüman bulundurmaları gerekmektedir.

• • Mülk satışı vekaletnameli bir vekil aracılığıyla gerçekleştiriliyorsa, orijinal vekaletname belgesi.